Nhà Thờ Công Giáo
Giá trị di sản bản vẽ xây dựng nhà thờ đạo thiên chúa thời kỳ đầu ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ
TS. TRẦN QUỐC BẢO - loài kiến trúc những nhà thờ công giáo thời kỳ đầu (xây dựng cuối thế kỷ 19 vào đầu thế kỷ 20) ở khu vực Đồng bằng phía bắc có sự giao thoa rõ rệt giữa bản vẽ xây dựng nhà bái phương Tây và kiến trúc vn cổ truyền. Do vậy, chúng có những giá trị rất nổi bật về mặt nghệ thuật…
Công giáo xuất hiện tại việt nam từ nửa thời điểm đầu thế kỷ 16 <1> thời Trịnh Nguyễn phân tranh cùng được tiếp tục trong suốt những thế kỷ 17, 18 ngơi nghỉ cả Đàng trong và Đàng ngoài. Mặc dù nhiên, cho tới thời đơn vị Nguyễn, thiên chúa giáo bị nghiêm cấm gắt gao. Chỉ mang đến năm 1884, việt nam chính thức bị đặt dưới sự bảo hộ của Pháp theo Hòa ước ngay cạnh Thân thì công giáo mới cách tân và phát triển mạnh, những cơ sở tôn giáo như bên thờ, tu viện… được desgin ở những nơi, trong số đó có các giáo phận ở khoanh vùng Đồng bằng phía bắc như Bùi Chu, phân phát Diệm, Hà Nội, Hải Phòng…<2, 3>
Kiến trúc các nhà thờ thiên chúa giáo thời kỳ đầu (xây dựng thời điểm cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20) ở khu vực Đồng bằng bắc bộ có sự giao thoa rõ ràng giữa bản vẽ xây dựng nhà bái phương Tây và kiến trúc nước ta cổ truyền. Vày vậy, chúng có những giá trị khá nổi bật về khía cạnh nghệ thuật, bội phản ánh rõ nét sự giao thoa văn hóa giữa việt nam và châu mỹ thời kỳ này. Các nhà thờ hay được xây dựng vị trí trung tâm quần thể dân cư, gồm khuôn viên rộng lớn rãi, tầm nhìn đẹp nên chế tác thành điểm nổi bật kiến trúc và góp phần làm đẹp cảnh sắc khu vực.
Bạn đang xem: Nhà thờ công giáo
Tuy nhiên, việc bảo tồn những nhà thờ đạo gia tô đã được xây dựng phương pháp đây hàng ngàn năm vẫn tồn tại nhiều bất cập, những công trình đã bị xuống cung cấp nghiêm trọng. Bài toán hạ giải để xây mới thánh địa Bùi Chu (xây dựng năm 1885) vào cuối năm 2019 vừa qua cho thấy việc nhấn thức lại những giá trị để bảo tồn di sản phong cách xây dựng nhà thờ thiên chúa giáo thời kỳ đầu đang trở phải bức thiết và nên nhận được sự thân yêu thích đáng.
Một số thánh địa tiêu biểu
1. Nhà thời thánh Phát Diệm (Ninh Bình)
Quần thể nhà thời thánh Phát Diệm do linh mục trần Lục công ty trì xây dựng, khai công năm 1875, kết thúc năm 1898. Quần thể gồm Phương đình, nhà thời thánh lớn cùng 4 nhà thờ nhỏ, trong những số đó có nhà thời thánh Đức mẹ xây dựng hoàn toàn bằng đá.
Phương Đình thực chất là một tháp chuông cao 25m được xây dựng bằng đá phiến tuy nhiên mang dáng dấp của một Tam quan tiền trong kiến trúc Việt cổ truyền. Mái ngói, phần đua ra được đỡ bởi hệ con sơn gỗ, các góc mái uốn cong chế tạo thành đầu đao mang hiệ tượng mái thuần Việt. Trên những đỉnh tháp nhỏ có 4 pho tượng thánh tuy nhiên, từ tư thế đến đường nét hồ hết mang dáng dấp các pho tượng vào đền miếu cổ Việt Nam.
Nhà bái lớn có mặt bằng hình chữ nhật lâu năm 74m gồm 10 gian được tạo thành ba phần: sảnh đón tiếp, không gian dành cho giáo dân hành lễ và Cung thánh là vị trí cử hành các thánh lễ. Mái hai lớp theo mô hình mái ck diêm dựa trên những bộ vì chồng rường – giá chỉ chiêng đỡ mái cùng với 9 sản phẩm cột gỗ lim rất gần với kết cấu đình chùa Việt. Nội thất nhà bái mang đậm chất kiến trúc Việt truyền thống cổ truyền với khoanh vùng Cung thánh đánh son thiếp vàng, bàn thờ được thiết kế bằng một khối đá nguyên khối được chạm trổ những motif hoa lá truyền thống lịch sử tượng trưng cho bốn mùa.
Mặt tiền thánh địa Phát Diệm - Ảnh: Thái Vũ
Nhà thờ Đức chị em được xây dựng trọn vẹn bằng đá có size 15,3×8,5×6m cần thường được hotline là nhà thờ đá. Mặt chính ở trong phòng thờ tất cả một tòa Đức chị em ở giữa với trọng tâm là bức phù điêu hình trái tim bị đâm chiếu thẳng qua cùng các họa huyết theo kiểu truyền thống lâu đời được đụng trổ tinh vi, nhì tháp ở phía 2 bên có đường nét giống như với Tháp bút ở hồ gươm Hà Nội. Nội thất được cấu tạo bằng đá đá hoa có bố cục nhẹ nhàng, an nhàn với đều bức chạm bông hoa sen, Mai – Trúc – Cúc – Tùng… hội tụ tinh hoa thẩm mỹ và nghệ thuật chạm tương khắc đá Việt Nam.
Quần thể nhà thờ Phát Diệm có thể coi là nhà thờ độc đáo số 1 ở vn khi đưa các hình hình ảnh của bản vẽ xây dựng đình chùa truyền thống cuội nguồn thuần Việt vào trong 1 công trình Thiên chúa giáo có xuất phát phương Tây, là hình tượng của sự chạm mặt gỡ giữa thiên chúa giáo và tín ngưỡng truyền thống lâu đời của người việt Nam, sự giao thoa văn hóa truyền thống Việt – Pháp.
Mặt bằng nhà thờ Phát Diệm <4>
2. Nhà thời thánh Hiếu Thuận (Ninh Bình)
Nhà thờ Xứ Hiếu Thuận được kiến tạo năm 1889 tại xã Khánh Mậu, thị trấn Yên Khánh, tỉnh tỉnh ninh bình theo phong thái thuần Việt. Mặt phẳng nhà cúng hình chữ nhật, nhiều năm 34,3m rộng 10,6m, bao gồm 9 gian, 5 nhịp, bắt đầu là một ko gian nghênh tiếp nhỏ, tiếp theo sau là không gian cho các giáo dân hành lễ và xong xuôi bởi Cung thánh, vùng phía đằng sau Cung thánh có một phòng nhỏ tuổi là nơi sẵn sàng cho bài toán cử hành những thánh lễ. Phương diện chính nhà thờ được bố cục thành năm khối cao 3 tầng tương ứng với 5 gian vào nội thất, khối trung tâm được thiết kế nổi nhảy bởi độ dài và các bề ngoài trang trí như cây thánh giá trên đỉnh mái, bảng mạ vàng chữ thời xưa ghi tên đơn vị thờ. Hình thức mặt đứng có dáng dấp Tam quan ở các đình chùa Việt với giải pháp chia cha lối vào, phía trên các tầng tạo hình mái lợp ngói, những góc mái uốn cong theo phong cách đầu đao.
Toàn bộ kết cấu chính ở trong phòng thờ được cấu trúc bằng gỗ, các hàng cột được làm bằng gỗ lim cao ráo đỡ cỗ vì kèo kiểu ông chồng rường – giá bán chiêng, mái ngói hai lớp kiểu ông xã diêm với hàng cửa ngõ kính giữa hai lớp mái làm cho không gian phía bên trong nhà thờ ngập cả ánh sáng sủa tự nhiên. Các tường mặt được tạo nên lập bởi các cửa lùa được làm bằng gỗ khi cần phải có thể mở 1 phần hoặc tổng thể như trong số đình miếu cổ.
Nội thất nhà thờ rất nổi bật với khu vực Cung thánh trọn vẹn bằng gỗ va trổ, đánh son thiếp xoàn lấy xúc cảm từ kiến trúc Baroque với hàng cột mang dáng dấp các thức cổ điển, tại chính giữa là một Fronton phân phối nguyệt. Toàn cục mảng tường khu vực Cung thánh được phủ đầy bởi những họa huyết trang trí hình cành hoa thiếp vàng khá nổi bật trên nền son đỏ, bao lấy các bức tranh với tượng mang hình Đức bà bầu bế chúa Giê-su hài đồng.
Nhà cúng Hiếu Thuận
3. Nhà thờ Hảo Nho (Ninh Bình)
Nhà cúng xứ Hảo Nho được thiết kế năm 1893 tại xã yên Lâm, huyện Tam Điệp, thức giấc Ninh Bình, khu vực từng có ấn tượng sự truyền giáo của linh mục Alexandre de Rhodes sinh hoạt Bắc Kỳ.
Mặt bằng thánh địa hình chữ nhật lâu năm 24,2m rộng 9,3m, bao hàm không gian đón tiếp, không gian dành cho các giáo dân và xong xuôi bởi Cung thánh là nơi cử hành các thánh lễ.
Mặt chính thánh địa xây gạch theo kiểu Tam quan liêu thuần Việt, khớp ứng với cha nhịp bên phía trong nội thất, bên trên ba cửa vào có những hàng chữ Hán. Khối trung tâm được gia công nổi bật bởi độ cao vượt trội thuộc tượng Thiên chúa và các thánh tông đồ. Các mái lợp ngói uốn cong ở các góc theo phong cách đầu đao tuy vậy trên đỉnh mái được xong bởi cây thánh giá chỉ ở khối trung trung khu hay tượng thánh ở hai khối bên, một sự kết hợp thú vị giữa phong cách thiết kế phương Đông với phương Tây.
Không gian bên trong nhà cúng được chế tác dựng bởi cấu tạo gỗ đỡ mái ngói cùng với sáu hàng cột, mỗi hàng có 4 cột mộc lim. Những bộ do kèo của phòng thờ có cấu trúc nhiều lớp được đụng khắc tỉ mỉ, quan trọng 2 cỗ vì che quanh vùng Cung thánh, chạm khắc tô son thiếp kim cương nối với mảng tường, bàn thờ cũng đụng trổ tô son thiếp vàng, được ánh sáng từ cửa ngõ mái chiếu vào tạo cho một khung cảnh bùng cháy rực rỡ nơi Cung thánh. Cấu tạo 3 nhịp làm cho không gian nội thất nhà thờ cảm xúc thoáng đãng rộng so cùng với kiểu không gian 5 nhịp ở đa số các nhà thờ khác.
Xem thêm: Lời Chúc Ngộ Nghĩnh: Break A Leg Là Gì, Attention Required!
Nhà thờ Hảo Nho
4. Thánh địa Hai sát (Nam Định)
Nhà cúng xứ Hai gần cạnh được kiến thiết năm 1906 trên địa phận làng Hải Anh, thị xã Hải Hậu, thuộc giáo phận Bùi Chu (tỉnh phái mạnh Định). Đây là hình thái thánh địa hỗn hòa hợp Nam cùng Tây (kết hợp giữa phong cách kiến trúc Việt truyền thống lâu đời và phong cách nhà thờ phương Tây) thời kỳ đầu điển hình.
Không gian thánh địa được chế tạo lập vị 8 hàng cột mộc đỡ cỗ vì kèo kết hợp với 4 bức tường chắn xây gạch men bao quanh. Tuy nhiên hệ kết cấu chính ở trong nhà thờ là hệ kết cấu gỗ thuần Việt nhưng các bức tường phủ quanh tạo đến nhà thờ tầm dáng một nhà thờ theo phong cách Neo-Gothic.
Mặt chính thánh địa được kết cấu kiểu 5 nhịp nâng dần từ ngoại trừ vào trung tâm lấy cảm hứng từ những nhà bái Gothic Ý cân xứng với 5 gian bên phía trong nội thất. Các mảng tường được trang trí khó hiểu bởi những họa tiết, các cửa đi, các mảng rỗng sệt xen kẽ. Khối trung tâm khá nổi bật bởi chiều cao cùng những họa máu trang trí và xong xuôi bởi nhì cây thánh giá tiếp nối nhau theo phương đứng.
Nội thất nhà thờ khá nổi bật bởi các hàng cột đỡ các bộ bởi kèo gỗ được đụng khắc khó hiểu nhưng hoàn toàn không được sơn đậy để lộ chất gỗ thô mộc. Riêng khoanh vùng Cung thánh được tô son thiếp vàng với tương đối nhiều họa tiết mong kỳ bao quanh các bức tranh Thánh vẽ màu, rất nổi bật là bức tranh Đức bà bầu bế chúa Giê Su hài đồng sống trung tâm.
Nhà thờ nhị Giáp
5. Nhà thời thánh Văn Lý (Nam Định)
Nhà cúng xứ Văn Lý được thiết kế năm 1907 trên khu vực của ngôi Thánh con đường do các giáo sĩ mẫu Tên xây dựng từ thời điểm năm 1765 ở trong địa phận thôn Hải Lý, huyện Hải Hậu, nam giới Định theo phong cách hỗn thích hợp giữa nhà thời thánh Nam và nhà thời thánh Tây.
Mặt chính nhà thờ được nhấn mạnh vấn đề bởi tháp chuông 3 tầng nhô ra phía trước, hai phía được xây tốt và nhỏ dần tạo nên 5 nhịp ứng với kết cấu 5 gian trong công ty thờ. Tháp chuông ở khu vực trung trung ương tạo điểm nhấn bởi độ cao và các họa ngày tiết trang trí phương tây kết hợp với một số họa tiết thiết kế Việt cổ truyền. Một Fronton chào bán cung loại Phục Hưng hậu kỳ bên trên cửa tầng nhị tháp chuông và các hiệ tượng trang trí khó hiểu lấp đầy phương diện đứng cho biết nhà cúng Văn Lý chịu ảnh hưởng của bản vẽ xây dựng nhà cúng Baroque.
Hệ kèo giao diện vỏ cua được đánh son thiếp vàng là một nét rực rỡ trong không gian nội thất ở trong phòng thờ. Toàn bộ hệ cột – kèo nối với khu vực Cung thánh tô son thiếp vàng bao quanh các bức tranh thánh, tạo nên một không khí đầy màu sắc sắc.
Những đặc thù cơ bạn dạng của di sản phong cách thiết kế nhà thờ thiên chúa giáo thời kỳ đầu ngơi nghỉ đồng bởi Bắc Bộ
Khác với nhà thời thánh ở những thành phố phệ được gây ra theo phong thái nhà bái Châu Âu, call nôm na là nhà thờ Tây, những nhà thờ đạo thiên chúa thời kỳ đầu ngơi nghỉ vùng nông làng mạc đồng bởi Bắc Bộ đa số lấy cảm giác từ phong cách thiết kế Việt cổ truyền, vì chưng vậy nói một cách khác là nhà cúng Nam. Mặc dù nhiên, các nhà thờ nam giới cũng được phân thành hai loại:
- phong cách thuần Nam thường bắt gặp ở những nhà cúng xây dựng thời điểm cuối thế kỷ 19 với hệ cấu mộc theo kiểu truyền thống Việt Nam. Mặt chính được tạo nên dựng theo kiểu tam quan, mái lợp ngói với những đầu đao uốn cong lên phía trên cùng những họa máu trang trí thuần Việt. Tháp chuông không đính thêm với mặt tiền cơ mà thường được bóc rời khỏi công trình;
- phong thái hỗn hòa hợp thường gặp mặt ở các nhà bái xây dựng thời điểm đầu thế kỷ 20. Hệ kết cấu công ty đạo vẫn là kết cấu mộc truyền thống, được phối kết hợp tường xây gạch ốp bao quanh. Mặt chính mang phong cách nhà thờ Châu Âu với điểm khác biệt là tháp chuông cao cường cùng những họa ngày tiết trang trí mẫu mã phương Tây.
Nhà thờ Công giáo không chỉ là là khu vực sinh hoạt trung khu linh mà còn là nơi sinh hoạt xã hội của giáo dân địa phương, địa điểm nuôi dưỡng các giá trị về phương diện đạo đức với nhân văn của fan dân, có rất nhiều nét về mặt công dụng giống với ngôi đình buôn bản của tín đồ Việt. Bởi vì vậy, ảnh hưởng của con kiến trúc cổ truyền tới bản vẽ xây dựng nhà thờ công giáo thời kỳ đầu là rất rõ nét.
Nhà thờ Văn Lý trước và sau khi cải tạo
Kết luận
- những nhà thờ đạo thiên chúa thời kỳ đầu ngơi nghỉ vùng đồng bằng bắc bộ đều được xây dựng từ thời điểm cách đó hơn 100 năm, đóng góp phần phản ánh thừa trình phát triển Thiên chúa giáo nói riêng và những đổi thay động lịch sử dân tộc thời kỳ vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 ở khu vực này;
- căn cứ vào các dấu vết mang ý nghĩa nguyên bản, các nhà thờ công giáo cũng giúp bọn họ nhận biết bề dày lịch sử vẻ vang của bản thân nhà thờ tương tự như sự biến đổi khu vực xung xung quanh nhà thờ trong thừa trình đổi khác làng xã sinh sống vùng đồng bằng Bắc Bộ;
- nhà thờ Công giáo thời kỳ đầu sinh hoạt vùng đồng bằng phía bắc được dựng nên bởi công sức của con người của fan dân địa phương, thực hiện tinh hoa nghệ thuật kiến trúc dân gian cùng được chăm sóc bởi những người thợ tài hoa. Phần nhiều các nhà thời thánh đều đạt tỷ lệ hợp lý và tương quan thích hợp giữa các thành phần kiến trúc nội cùng ngoại thất, khai thác các yếu ớt tố kiến trúc truyền thống, kết hợp nhuần nhuyễn những thành phần phong cách thiết kế Á – Âu, tạo ra tuyệt vời đẹp về nhà thờ Thiên chúa giáo mang tính lạ mắt của khu vực vực;
- hầu như nhà thờ công giáo thời kỳ đầu làm việc vùng đồng bằng phía bắc đều không được xếp hạng di tích, vì vậy vụ việc bảo tồn phần tử di sản này hầu hết chưa được đặt ra, nhiều thánh địa bị thay thế làm không đủ tính nguyên bản, có thánh địa còn bị phá tháo để kiến tạo lại. Đây là vấn đề cần được lưu trọng tâm trong thời kỳ tới của các cấp tổ chức chính quyền và toàn thể cộng đồng giáo hữu với nhân dân địa phương.
Nhà thờ vạc Diệm trong dịp lễ - Ảnh: Thái Vũ
1. Khâm định Việt sử Thông giám cương mục, NXB giáo dục Hà Nội, 1998. 2. Nguyễn Tất thắng (2019), bản vẽ xây dựng nhà thờ thiên chúa giáo tại nước ta – hầu hết giá trị đề xuất phát huy, Tạp chí chế tạo số 08/2019.
Xem thêm: Từ Sài Gòn Đi Vũng Tàu - Sài Gòn Đi Vũng Tàu Bao Nhiêu Tiếng
3. Viện loài kiến trúc nước nhà (2019), dự án công trình “Điều tra, khảo sát, nhận xét giá trị loài kiến trúc mô hình nhà thờ đạo thiên chúa Bắc, Trung và Nam Bộ”.
4. Y.Yamada (2011), Timer-framed Churches in Northen Vietnam. Tokyo Metropolitan University
